عود، سازی ایرانی با قدمت هزار و ۵۰۰ ساله است

به گزارش ایرنا از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، بهروز وجدانی درباره تاریخچه ساز عود که در هفدهمین نشست کمیته بین الدولی پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس به عنوان اثری جهانی ثبت شد، اظهار داشت: وقتی وزارت میراث فرهنگی پرونده ثبت جهانی را برای برخی آثار تهیه می‌کند، این پیام را به ما می‌دهد که این اثر ارزشمند است.

وی افزود: صفحه رویی این سایز از جنس پوست است و در کشورهای عربی صفحه رویی ساز را از جنس چوب ساختند و برای همین نامش را هم عود گذاشتند. همین موضوع نشان می‌دهد که سابقه این ساز به ۱۵۰۰ سال قبل برمی گردد. از سویی ساز عود در کشورهای عربی تحول بیشتری داشته است و به همین خاطر ایرانی‌ها فکر می‌کنند این ساز، سازی عربی است در صورتی‌ که این‌طور نیست.

این پژوهشگر حوزه مردم‌شناسی و هنرهای سنتی ادامه داد: کم کم شیوه نواختن عود باب شد، عود عربی، عود ترکی، عود ایرانی و انواع مختلف عود که به جز حجم کاسه آن‌ها از نظر ظاهری با هم تفاوتی نداشتند و شیوه نواختن و سیم‌هایشان یکی است. عرب‌ها با عود موسیقی عربی، ترک‌ها موسیقی ترکی و ایرانی‌ها نیز موسیقی ایرانی را با استفاده از این ساز اجرا می‌کردند. مرحوم منصور نریمان این ساز را ایرانی کرد و چند کتاب نیز درباره عود با نام‌های ۴۲ قطعه برای عود و ردیف موسیقی ایرانی برای بربت نوشت.

وجدانی بیان کرد: اکنون این ساز در گروه نوازی و تک نوازی در همه نقاط ایران رواج دارد و در کلاس‌ها و دانشگاه‌ها نیز تدریس می‌شود.

عضو هیات علمی پژوهشی وزارت میراث‌فرهنگی درباره اینکه معرفی ساختن و نواختن عود و ثبت آن چقدر می‌تواند در رونق آن تاثیر داشته باشد، گفت: همیشه این موضوع را مطرح کردم که ثبت هر پدیده‌ای به صورت جهانی از ارزش بالایی برخوردار است و تفاوتی هم ندارد کدام اثر باشد اگر ما مدعی فرهنگی غنی هستیم، می‌توانیم نمونه‌هایی را در حوزه موسیقی به ثبت برسانیم چراکه در حوزه موسیقی برای خودمان وزنه‌ای بودیم.

وجدانی ادامه داد: وقتی وزارت میراث‌فرهنگی پرونده ثبت جهانی را تهیه می‌کند یعنی آن اثر ارزشمندی است مردم هم معرفی جهانی را پذیرفته‌اند، از سویی همه ارگان‌های خصوصی و دولتی نیز قبول کردند تا از ثبت ساز عود حمایت کنند. بنابراین پس از این، ساز عود ارج و قرب بیشتری دارد و باید بپذیرند و مجریان این ساز را حمایت کنند تا بتوانند تکثیر شوند.

وی با بیان اینکه همه اینها دستاوردهایی است که بعد از ثبت جهانی شدن یک اثر، در بعد جهانی و بین‌المللی به آن ارزش داده می‌شود، خاطرنشان کرد: ثبت جهانی هر اثری ارزشمند است و باعث حفاظت از آن اثر می‌شود در نتیجه ما باید برای حفاظت از هر اثری که ثبت جهانی می‌شود برنامه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت داشته باشیم.